Sakowie- Kurhany z Pazyryku

  Sakowie inaczej zwani Scytami Ałtajskimi jest to lud indoeuropejski, spokrewniony ze Scytami i Sarmatami. Zamieszkiwali tereny Azji Środkowej w I tysiącleciu p.n.e. Byli koczownikami, hodowcami bydła rogatego, ale przede wszystkim byli wojownikami. Prowadzili także osiadły tryb życia, uprawiali ziemię, słynęli z rzemiosła, czego dowody znajdujemy w bogatych inwentarzach grobowych (liczne przedmioty zoomorficzne wykonane z metali szlachetnych- głownie złoto, jak i z kości). Groby w Pazyryku były badane przez rosyjskiego archeologa Rudenko. W Pazyryku znajduje się 14 (5 dużych, 9 mniejszych) kurhanów, z tego 8 zostało już zbadanych.Dzięki klimatowi jaki panuje u stóp gór Ałtaj do naszych czasów zachowały się zabytki organiczne, np skóra ozdobiona tatuażami, tkaniny.

Tkanina z Kurhanu 

Grób księcia Scytyjskiego - jest to film pokazujący eksploatacje ów grobu przez archeologów. Niestety film nie zdobył Oskara, więc nie doczekał się tłumaczenia na inne języki, trzeba go oglądać po rosyjsku. Pomimo to sądzę, że jest wart obejrzenia, gdyż pokazuje,np. budowę kurhanu, naturalne środowisko, w którym ów plemię żyło oraz oczywiście metody eksploatacji grobu.

Kurhan składał się z wydrążonego w ziemi otworu o powierzchni od 25 do 50 metrów kwadratowych, z komory grobowej czasem utwardzonej brukiem kamiennym, sarkofagu wydrążonego z pnia drzewa, ozdobionego rytami dzikich zwierząt, całość była nakryta kopcem z kamieni o maksymalnej wysokości 5 metrów. Najczęściej chowano mężczyzn w wieku od 50-60 lat wraz z żonami bądź nałożnicami. Inwentarz grobowy znajdował się na północnej stronie grobowca, np. siodła dywany, jedwabie, złota biżuteria, czy konie z rzędem, a nawet wozy.

Scytowie

Wielu badaczy uważa, że  kultura Saków i Scytów ma wspólne korzenie, więc nie powinno się jej rozdzielać i można śmiało mówić i kulturze scyto-sakijskiej. Ważnym elementem tej kultury jest tak zwana "triada scytyjska", czyli charakterystyczne elementy uprzęży końskiej, uzbrojenia-sztylety z motylkowym jelcem oraz stylu zwierzęcego. Wiele informacji o tym ludzie dostarcza Herodot, co najważniejsze informacje te znajdują potwierdzenie w materiałach archeologicznych.
              

Fragment skóry wojownika Scytyjskiego

                  ,,Jeżeli u Scytów Królewskich umrze król, kopią tam w ziemi wielką czworokątną jamę. Skoro ją przygotują, biorą trupa (wprzód jednak ciało pociągają woskiem, brzuch rozcinają, oczyszczają i napełniają tłuczoną cyborą, wonnościami, nasieniem opichu i kopru, potem znowu go zaszywają) i transportują na wozie do innego ludu."  (Herodot)

Mumia Ałtajska

Mumia Ałtajska

Potwierdzenie słów Herodota widzimy w II Kurhanie pazyrykskim znaleziono ciało wodza i jego małżonki, ciała zostały pośmiertnie zmasakrowane (poćwiartowane) przez rabusiów, którzy w ten sposób zdobyli łupy- głównie, złotą, bogato zdobioną biżuterie. Ciała zostały zmumifikowane, zostały rozcięte od szyi po podbrzusze, następnie pozbawione wnętrzności, kolejno wypełnione łodygami i korzeniami roślin oraz zaszyte końskim włosiem. 

Zbroja Paradna Scytów

               "Co do spraw wojennych jest u nich taki zwyczaj. Skoro Scyta powali pierwszego przeciwnika, pije jego krew; głowy zaś tych wszystkich, których w bitwie uśmierci, odnosi królowi: jeżeli bowiem zaniesie głowę, ma udział w uzyskanej przez nich zdobyczy; w przeciwnym razie nic nie dostaje. A odziera ją ze skóry w taki sposób: nacina skórę dokoła uszów, chwyta głowę za włosy i wytrząsa ją; dalej zeskrobuje ze skóry mięso żebrem wołowym i garbuje ją w ręku; a skoro ją zmiękczy, posługuje się nią jak ręcznikiem, zawiesza ją u uzdy konia, na którym jeździ i jest z tego dumny. Kto bowiem ma najwięcej takich ręczników, ten uchodzi za najdzielniejszego". 


Potwierdzeniem tych słów Herodota może być fakt, że niektóre mumie ałtajskie są oskalpowane. Skalpy były bardzo ważne, podnosiły rangę wojownika. Możliwe, że był to także sposób na ukaranie kogoś za poważne przewinienia. 


Dla Scytów bardzo ważne było tatuowanie ciała, był to obrzęd rytualny wykonany nakłuciami. Tatuowano przedstawienia dzikich zwierząt, np tygrysa z głową orła, jeleni z orlimi dziobami, barana. Ozdabiano głównie :kręgosłup, gardło, ręce i nogi zarówno kobiet jak i mężczyzn. 

Tkanina z grobu

Przykład zlotej ozdoby Scytyjskiej

Przykład plastyki Scytyjskiej

Kobieta X- Homo denisoviensis ???

  Jaskinia Denisowa jest to jaskinia krasowa w górach Ałtaj na Syberii. Jej powierzchnia to ok 270 m kwadratowych. Według legendy w XVIII wieku była ona zamieszkiwana przez pustelnika Dionizego, któremu zawdzięcza swoją nazwę. Nawarstwienia archeologiczne pochodzą z przedziału od ok 125 - 30 tys lat p.n.e.. Jaskinia nadal jest badana.

Wejścia do jaskini Denisowa

W 2008 roku Rosyjscy badacze  natrafili na szczątki Hominida, datowanego na ok 40 tys lat p.n.e.. Okazało się, że nie należą ani do Neandertalczyka, ani do człowieka współczesnego. 
Wcześniej, bo w 2000 roku znaleziono tam także skamieniały ząb oraz kość palca. Szwedzki biolog specjalizujący się w genetyce ewolucyjnej Svante Paabo z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka w Lipsku po analizie DNA stwierdził, że owe szczątki należą do nowej grupy Hominidów. 

Ząb hominida z jaskini Denisowa (fot.: David Reich / Nature)

  




Według najnowszych badań osobniki Homo Denisoviensis zamieszkiwały znaczny obszar Azji, w momencie gdy Neandertalczyk zasiedlał znaczną część Europy i zachodniej Azji. Szwedzki badacz uważa, że nowy gatunek mógł krzyżować się z Neandertalczykami jak i Homo Sapiens Sapiens. 


Badania DNA wykazały, że "Obcy z Syberii" mieli wspólnego przodka z Neandertalczykiem, który żył na Czarnym Lądzie ok 1 miliona lat temu. 


Niestety zbyt mała liczba szczątków na dzień dzisiejszy nie pozwala określić np, wielkości mózgu tego gatunku. Znaleziono w tej jaskini także narzędzia kamienne i kościane, które na pewno zostały wytworzone przez Homo Denisoviensis. 


W wydaniu "Nature" została opublikowana praca, która zawierał opis kompletnego genomu nowego gatunku, która potwierdza tezę szwedzkiego badacza o kontaktach tego gatunku z Neandertalczykiem i Homo Sapiens Sapiens. Naukowcy porównali genom nowego gatunku z genomem różnych współczesnych populacji, co wykazało, że mieszkańcy Melanezji, np Papuasi są dowodem na krzyżowanie się tego gatunku z Homo Sapiens Sapiens, gdyż od 4-6 % ich genów pokrywa się z genami Hominidów z Ałtaju. Natomiast ślady krzyżowania się Neandertalczyków z Człowiekiem Współczesnym widać w genomie  Europejczyków.  

Kobieta X

Badacze podczas pracy w Jaskini Denisowa

Zainteresowałam się Kobietą X, gdyż jest ona dowodem na to, że w w Euroazji było dosyć tłoczno. Wcześniej sądzono, że Homo Sapiens Sapiens podczas zasiedlania naszego kontynentu napotkał tylko Neandertalczyka, a szwedzki badacz nie tylko udowodnił, istnienie nowego gatunku, ale także krzyżowania się go z człowiekiem współczesnym. 

Sądzę, że za kilka lat dowiemy się więcej o tym gatunku i możliwe, że do tego czasu ktoś gdzieś indziej także znajdzie szczątki nowego Hominida i zrewolucjonizuje nasze myślenie o tym okresie w dziejach ludzkości.